Moczenie nocne u dzieci
Nietrzymanie moczu w nocy zwane moczeniem nocnym to opróżnienie pęcherza moczowego podczas snu występujące u dziecka, które zakończyło naukę świadomego oddawania moczu lub ukończyło pięć lat.
Problem moczenia jest wśród dzieci bardzo powszechny. Częstość występowania moczenia nocnego może się różnić w zależności od wieku i innych czynników. W populacji dziecięcej występuje u około 15-20 % dzieci 5 letnich, 10 % dzieci w wieku 7 lat, około 5 % dzieci w wieku 10 lat i nawet u 1-2 % osób dorosłych. Szacuje się, że dwukrotnie częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek i ma tendencję do ustępowania wraz z wiekiem u 15 % pacjentów z każdym kolejnym rokiem.
Nocne nietrzymanie moczu wpływa negatywnie na funkcjonowanie dziecka, które odczuwa wstyd, poczucie winy, a także obniżone poczucie własnej wartości. Ma również wpływ na funkcjonowanie dziecka w szkole, ogranicza jego wyjazdy i obozy sportowe. Moczenie nocne pogarsza jakość snu oraz wpływa negatywnie na funkcjonowanie całej rodziny.
Co ważne zaburzenia psychologiczne są rezultatem, a nie przyczyną problemu u dzieci z nietrzymaniem moczu i często mogą ustąpić po ich skutecznym leczeniu. Przekonanie, że moczenie mocne to problem głównie natury psychicznej powoduje odroczenie w czasie rozpoczęcia diagnostyki i leczenia nietrzymania moczu.
Kiedy należy się z tym problemem zgłosić do lekarza?
Diagnostykę i leczenie tego schorzenia powinno się rozpocząć już po ukończeniu przez dziecko piątego roku życia.
Nietrzymanie moczu w nocy bez objawów ze strony dolnych dróg moczowych w ciągu dnia określane jest jako monosymptomatyczne, natomiast przy występowaniu innych objawów w ciągu dnia (nietrzymanie moczu, parcia naglące, zwiększona lub zmniejszona częstość mikcji, przerywany lub słaby strumień moczu, nawracające zakażenia układu moczowego) określane jest jako niemonosymptomatyczne.
Dzieci z monosymptomatycznym moczeniem nocnym, bez innych schorzeń nefrologicznych, urologicznych czy neurologicznych mogą być leczone przez pediatrę lub lekarza rodzinnego natomiast pozostałe dzieci powinny zostać skierowane do dalszej diagnostyki i leczenia w specjalistycznych poradniach.
Dlaczego dziecko nadal moczy się w nocy?
Moczenie nocne jest złożonym schorzeniem, w którym mogą brać udział czynniki fizjologiczne, psychospołeczne ale i również genetyczne czy hormonalne.
Jeżeli moczenie nocne nie występowało w rodzinie dziecka, istnieje tylko 15% prawdopodobieństwo, że dziecko będzie dotknięte tym problemem. W przypadku, gdy moczenie nocne występowało u jednego z rodziców lub bliskich krewnych, prawdopodobieństwo wystąpienia nietrzymania moczu w nocy wzrasta do 44%. W przypadku, gdy moczenie nocne występowało u obojga rodziców, prawdopodobieństwo schorzenia wynosi aż 77%.
U dzieci moczących się z nocy istnieje brak równowagi pomiędzy produkcją moczu, a pojemnością pęcherza moczowego.
Moczenie nocne może być związane z nieprawidłowym wydzielaniem wazopresyny w nocy co prowadzi do zwiększonego wydalania moczu. W warunkach fizjologicznych zwiększenie wydzielania wazopresyny w godzinach nocnych prowadzi do zmniejszenia produkcji moczu (diurezy) i pozwala na nieprzerwany sen u dzieci i dorosłych. W przypadku nadmiernej diurezy nocnej, przy przepełnieniu pęcherza moczowego i braku samoistnego wybudzenia dziecka dochodzi do epizodów moczenia nocnego. Zmniejszone wydzielania wazopresyny występuje u około 30 % dzieci moczących się w nocy.
Zwiększona diureza nocna może również być spowodowana spożyciem nadmiernej ilości płynów w godzinach wieczornych (napoje gazowane, zawierające kofeinę, pokarmy bogate w wapń jak mleko, i kakao), spożyciem leków moczopędnych, soli czy schorzeń takich cukrzyca.
U części dzieci występuje zwiększony prób pobudliwości na bodźce informujące o nadmiernym wypełnieniu pęcherza moczowego. Niektóre dzieci samoistnie wybudzają się w nocy nawet przy zwiększonej diurezie co określane jest mianem nokturii.
Kolejnym mechanizmem moczenia nocnego to obniżona pojemność pęcherza moczowego, szczególnie w grupie dzieci bez nocnej poliurii. Zbyt mała pojemność pęcherza moczowego nie wystarcza na długotrwałe, całonocne, gromadzenie moczu, więc występują epizodu nietrzymania moczu.
Dodatkowo na występowanie nietrzymania moczu w nocy może mieć występowanie innych schorzeń, w tym zaburzeń oddychania podczas snu (obturacyjny bezdech senny) i trudności w wybudzaniem ze snu.
U dzieci z nietrzymaniem moczu często stwierdza się występowanie zaparć i otyłości. Skuteczne leczenie zaparć często prowadzi do ustąpienie objawów nietrzymania moczu.
Stwierdzono częstsze występowanie moczenia nocnego u dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) a ryzyko wystąpienia nietrzymania moczu w tej grupie pacjentów wzrasta o 30 %.
Przyczyny nietrzymania moczu w nocy występujące u dzieci mogą mieć złożony charakter i wymagać wykonania dodatkowych specjalistycznych konsultacji w celu zrozumienia i rozwiązania problemu.
